KÌ THI TUYỂN SINH LỚP 10 TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG
Khóa ngày 21 tháng 06 năm 2013 tại
TPHCM
Môn thi : VĂN
Thời gian: 120 phút (không tính
thời gian giao đề)
ĐỀ CHÍNH THỨC
Câu 1 (1 điểm)
Truyện “Chiếc lược ngà” xoay quanh một kỉ vật đơn sơ mà vô giá nối
hai cuộc gặp gỡ với ba con người. Nhưng vang vọng suốt cả câu chuyện,
suốt những quãng đời, suốt những cuộc đời ấy chỉ có một tiếng kêu, một
tiếng kêu bình dị mà thiêng liêng bậc nhất của cõi đời này, ấy là tiếng … !
(Chu Văn Sơn, Phân tích
– bình giảng tác phẩm văn học)
Tiếng kêu bình dị mà thiêng liêng bậc nhất trong tác
phẩm Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng được nhắc đến trong
đoạn trích trên là gì? Tiêng kêu ấy thể hiện tâm trạng gì của nhân vật?
Câu 2 : (1 điểm)
Bạn trẻ trong hình bên đã dùng ngôn ngữ chat, ngôn
ngữ tuổi teen, khi giao tiếp với người lớn. Theo em, bạn ấy đã vi phạm
phương châm hội thoại nào? Nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm đó?
Câu 3: (3 điểm)
Mùa
hè này, những học trò nghèo của làng chài bãi ngang xã Phổ Châu, huyện Đức Phổ,
tỉnh Quãng Ngãi, ngày nào cũng xuống biển bắt cua, sò, ốc … để kiếm vài ngàn ít
ỏi nuôi mơ ước đến trường. Từng giọt mồ hôi “non nớt” sớm rơi trên gành đá, hòa
vào lòng biển vì ước mong có được bộ sách, cái cặp… cho năm học mới. Đồng hành
với khát khao của con trẻ, những người mẹ nghèo của vùng đất này cũng nói với
con: “Ăn khổ mấy má cũng chịu, miễn con có sách vở, quần áo mới tới trường là
má vui rồi!”
(Theo Báo Thanh niên ngày 18-6-2013,
Ôm ước mơ đi về phía biển)
Hãy viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ
của em được gợi ra từ câu chuyện trên.
Câu 4: (5 điểm)
Không có kính, rồi xe không có
đèn,
Mùa xuân người cầm súng
Không có mui xe, thùng xe có
xước,
Lộc giắt đầy trên lưng
Xe vẫn chạy vì miền Nam
Chỉ cần trong xe có một trái
tim.
Lộc trải dài nương mạ
(Phạm Tiến Duật – Bài thơ về Tất
cả như hối hả
tiểu đội xe không kính) Tất
cả như xôn xao …
(Thanh Hải – Mùa xuân nho nhỏ)
Trình bày cảm nhận về một trong hai vấn đề
sau:
1.
Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua hai khổ
thơ trên.
2.
Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong hai khổ thơ trên.
BÀI GIẢI GỢI Ý Đề thi
vào lớp 10 môn Văn TP.HCM năm 2013
Câu 1 :
Tiếng kêu bình dị mà thiêng liêng bậc nhất trong tác phẩm Chiếc
lược ngà của Nguyễn Quang
Sáng được nhắc đến trong đoạn trích trên là : tiếng “Ba”.
Đối với ông Sáu, tiếng
“Ba” ấy thể hiện lòng yêu thương của một người cha đối với con và niềm khao
khát được nghe con gọi tiếng “Ba” sau rất nhiều năm cha con không gặp mặt vì
chiến tranh.
Còn đối với bé Thu,
tiếng “Ba” ấy là một tiếng gọi thiêng liêng thể hiện lòng yêu thương của người
con đối với cha. Vì vậy, trước khi khẳng định ông Sáu đúng là bố của mình, em
đã nhất định không gọi ông Sáu là ba. Chỉ đến khi xác định được ông Sáu đúng là
ba của mình, em đã kêu ông Sáu là ba, một cái tiếng “Ba” xé sự im lặng, xé cả ruột gan của
mọi người, nghe thật xót xa.
Câu 2:
Bạn trẻ trong hình đã
vi phạm phương châm hội thoại cách thức vì phương châm này yêu cầu khi nói phải
nói ngắn gọn, rõ ràng, rành mạch, tránh mơ hồ. Nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm
này là do thiếu ý thức khi sử dụng phương châm hội thoại, thiếu văn hóa khi
giao tiếp, đặc biệt là thiếu ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
Câu 3:
Thí sinh cần đáp ứng yêu cầu của câu hỏi : trình bày suy nghĩ của mình
được gợi lên từ câu truyện trên trong phạm vi khoảng một trang giấy thi.
Thí sinh có thể triển
khai suy nghĩ của mình theo những cách thức cụ thể khác nhau. Sau đây là một số
gợi ý để tham khảo:
Mở bài:
Giới thiệu câu chuyện
được đăng tải trên báo Thanh Niên ngày 18/06/2013 với tựa đề Ôm ước mơ đi về phía biển.
Thân bài :
- Giải thích ý nghĩa của câu chuyện
nói trên: Đối với những học trò nghèo của làng chài, đó là ước mơ được đi
học một cách đàng hoàng (có bộ sách, cái cặp,… cho năm học mới); đối với những người
mẹ nghèo của vùng đất này: đó là sự đồng cảm của họ đối với mơ ước của con và
tình cảm yêu thương con, sẵn sàng chịu cực chịu khổ vì con. Nói một cách khái
quát, câu chuyện có ý nghĩa nói lên khát khao học tập, tình mẫu tử thiêng liêng
của con người, nhất là những người nghèo.
- Bàn bạc vấn đề :
+ Học tập có vai trò và ý nghĩa lớn đối với cuộc sống con người, nó giúp
con người vươn lên hoàn thiện nhân cách, có tri thức và tìm được sự thành công
trong cuộc sống. Hiếu học là một trong những truyền thống quý của dân tộc Việt Nam
+ Khao khát học tập là một khát vọng chính đáng rất đáng
trân trọng cảm thông sẽ chia giúp đỡ, nhất là đối với những người sống trong
hoàn cảnh khó khăn như những học trò nghèo ở làng chài bãi ngang xã Phổ Châu,
huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.
+ Khát vọng học tập ở những em học trò nghèo ở làng chài xã Phổ Châu gợi
cho mọi người sự xúc động và những cái suy nghĩ về cuộc sống nghèo và trách
nhiệm xã hội của mọi người đối với những người khó khăn và đặc biệt đối với
những em nhỏ, đối với quyền được học tập của các em.
+ Tình mẫu tử là một tình cảm thiêng liêng của con người. Lịch sử cũng
như văn học Việt Nam
+ Hành động và lời nói của những người mẹ này mang lại cho mọi người
những suy nghĩ về tình mẫu tử, về sự hi sinh, mong ước của cha mẹ nói chung đối
với con cái về việc học.
Rút ra bài học:
+ Cảm thông và trân trọng với khát vọng học tập chính đáng của các bạn
trẻ em nghèo ở Phổ Châu; của trẻ em nói chung. Thấy được sự may mắn và thuận
lợi của hoàn cảnh cá nhân để có ý thức học tập tốt hơn.
+Thấy mình cần có trách nhiệm chung tay giúp đỡ các bạn
học sinh nghèo để các bạn được đến trường và học tập một cách thuận lợi (ví dụ
như giúp sách giáo khoa, tập vở, quần áo cho các bạn học sinh nghèo hoặc tham
gia các hoạt động xã hội giúp học sinh nghèo như chương trình “Đèn đom đóm”,…).
+ Thấy được tình mẫu tử thiêng liêng; hiểu được lòng yêu thương, hi sinh
của cha mẹ đối với mình.
+ Phấn đấu để trở thành con ngoan, trò giỏi.
Kết bài:
Khẳng định câu chuyện
của báo Thanh Niên mang lại cho người đọc, cho chính bản thân nhiều xúc động và
suy nghĩ. Ước mong những bạn học sinh nghèo, những người mẹ nghèo của xã Phổ
Châu đạt được những ước mơ bình dị của mình. Ước mong họ sẽ thoát nghèo, được
học hành đến nơi đến chốn và đạt được những hạnh phúc trong cuộc sống . Ước
mong xã hội sẽ quan tâm và đồng hành với họ.
Câu 4:
Câu hỏi cho phép thí
sinh chọn một trong hai vấn đề. Do đó, mỗi thí sinh chỉ thực hiện một vấn đề mà
thôi. Ở mỗi vấn đề, thí sinh có thể triển khai một cách cụ thể khác nhau.
Sau đây chỉ là một số gợi ý để tham khảo.
Vấn đề thứ nhất: Tình cảm của người Việt Nam
Mở bài: Giới thiệu lòng yêu nước là một trong những tình cảm
lớn của con người Việt Nam được thể hiện trong rất nhiều sáng tác của thơ ca
như trong hai đoạn thơ sau đây (chép lại 2 đoạn thơ).
Thân bài:
-
Tình cảm của người Việt Nam
+ Giới thiệu vài nét về
Phạm Tiến Duật : nhà thơ quân đội trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ; công
tác ở binh đoàn Trường Sơn và có nhiều bài thơ nổi tiếng về cuộc sống của những
người lính trên đường mòn Trường Sơn thời chống Mĩ, trong đó có Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
+ Giới thiệu Bài
thơ về tiểu đội xe không kính :
được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ; bài thơ có bảy khổ và đây
là khổ thơ cuối cùng của bài thơ.
+ Khổ thơ thể hiện tình cảm yêu nước của nhân dân Việt
Nam trong hoàn cảnh đất nước đang bị chia đôi, miền Nam trực tiếp đấu tranh với
Mĩ và miền Bắc vừa đương đầu với chiến tranh phá hoại của Mĩ vừa hỗ trợ cho
miền Nam về người, về của để chiến đấu.
Hai câu thơ đầu, qua hình tượng đặc biệt những chiếc xe không có kính
với những hư hao mất mát tiếp tục có thể có đã gợi lên sự khốc liệt của chiến
tranh.
Hai câu thơ sau là lời
khẳng định tình cảm bất di bất dịch vì
miền Nam phía trước,
tình cảm yêu nước của người chiến sĩ lái xe nói riêng, của nhân dân Việt Nam Nam vượt qua tất cả gian khổ, chấp nhận hi sinh
vì sự nghiệp giải phóng miền Nam
-
Tình cảm của người Việt Nam
+ Giới thiệu nhà thơ
Thanh Hải : là nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ, có những đóng góp
cho sự phát triển của văn học giải phóng miền Nam
+ Giới thiệu bài thơ,
khổ thơ : Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào tháng 11/1980 vào
lúc nhà thơ đang ở trên giường bệnh; thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với đất
nước; về cơ bản bài thơ có ba phần, đoạn thơ này là phần thứ hai trong bài thơ;
phần thơ thể hiện suy nghĩ của nhà thơ về trách nhiệm đối với đất nước.
+ Trách nhiệm đối với
đất nước :
Hai câu đầu: thông qua
những hình ảnh ẩn dụ nhà thơ nói lên trách nhiệm cầm súng bảo vệ tổ quốc của
mọi công dân.
Hai câu tiếp theo:
thông qua những hình ảnh ẩn dụ nhà thơ nói lên trách nhiệm lao động và phát
triển đất nước.
è Bốn câu thơ có những
hình ảnh thơ bình dị, gần gũi với cuộc sống gợi được những cảm nhận của mọi
người về tình yêu đối với thiên nhiên và đất nước.
Hai câu cuối : thông
qua phép điệp, hai câu thơ thể hiện không khí sôi nổi, phấn khởi, khẩn trương
của cả dân tộc trong cả hai sự nghiệp lao động xây dựng và chiến đấu bảo vệ tổ
quốc.
-
Cả hai đoạn thơ thể hiện tình cảm của người Việt Nam
+ Trong cuộc sống hòa
bình : lao động hăng say xây dựng đất nước.
+ Trong chiến tranh :
sẵn sàng xả thân, hi sinh bảo vệ tổ quốc.
Kết
bài:
Hai đoạn thơ của hai
tác giả khác nhau, ra đời trong hai hoàn cảnh khác nhưng cùng thể hiện một tình
cảm lớn của con người Việt Nam và để lại những ấn tượng sâu sắc đối với người
đọc.
Vấn đề thứ hai: Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong hai khổ thơ trên.
Mở bài:
Giới thiệu chung : Phạm
Tiến Duật và Thanh Hải là những nhà thơ nổi tiếng của văn học Việt Nam
Thân
bài:
-
Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ của Bài
thơ về tiểu đội xe không kính:
+ Giới thiệu vài nét về
Phạm Tiến Duật : nhà thơ quân đội trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ; công
tác ở binh đoàn Trường Sơn và có nhiều bài thơ nổi tiếng về cuộc sống của những
người lính trên đường mòn Trường Sơn thời chống Mĩ, trong đó có Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
+ Giới thiệu Bài
thơ về tiểu đội xe không kính :
được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ; bài thơ có bảy khổ và đây
là khổ thơ cuối cùng của bài thơ.
+ Vẻ đẹp của hình ảnh
ẩn dụ trong khổ thơ
Hình ảnh những chiếc xe
không kính (trong hai câu thơ đầu): gắn với những chi tiết hiện thực trần
trụi (không có kính, không có đèn, không có mui xe, thùng xe có xước) gợi lên
hình tượng thơ độc đáo, có ý nghĩa của một chi tiết nghệ thuật đặc sắc, nói lên
sự khốc liệt của chiến tranh; đây là một hình tượng thơ mang bản sắc rất riêng
của nhà thơ Phạm Tiến Duật về hiện thực chiến tranh.
Hình ảnh miền Nam phía trước là hình ảnh ẩn dụ gợi tới hình ảnh tổ
quốc Việt Nam, gợi tới nhiệm vụ chiến đấu trong giai đoạn chống Mĩ. Gợi tới mục
đích chiến đấu mà mỗi chiến sĩ phải hoàn thành; một hình ẩn dụ có sức khích lệ
động viên tinh thần chiến đấu của nhân dân.
Hình ảnh trái tim : một hình ảnh quen thuộc là biểu
tượng cho tình yêu, ở đây là tình yêu tổ quốc và đồng bào miền Nam
-
Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ của Mùa
xuân nho nhỏ:
+ Giới thiệu nhà thơ
Thanh Hải : là nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ, có những đóng góp
cho sự phát triển của văn học giải phóng miền Nam
+ Giới thiệu bài thơ,
khổ thơ : Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào tháng 11/1980 vào
lúc nhà thơ đang ở trên giường bệnh; thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với đất
nước; về cơ bản bài thơ có ba phần, đoạn thơ này là phần thứ hai trong bài thơ;
phần thơ thể hiện suy nghĩ của nhà thơ về trách nhiệm đối với đất nước.
+ Vẻ đẹp ẩn dụ trong
khổ thơ:
Hình ảnh mùa xuân : là hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống, một
cuộc sống xuân, tươi đẹp,
tràn trề sinh lực của đất nước trong giai đoạn sau 1975 (sau chiến thắng chống
Mĩ, đất nước được thống nhất, hòa bình)
Hình ảnh người cầm súng : là hình ảnh ẩn dụ cho nhiệm vụ chiến
đấu bảo vệ tổ quốc. Hình ảnh bình dị gần gũi với cuộc sống cũng gợi được suy
nghĩ của người đọc.
Hình ảnh người ra đồng : là là hình ảnh ẩn dụ cho nhiệm vụ
lao động xây dựng phát triển đất nước. Hình ảnh bình dị gần gũi với cuộc sống
cũng gợi được suy nghĩ của người đọc.
Hình ảnh Lộc : hình ảnh ẩn dụ có tính đa nghĩa
cho nên gợi được nhiều liên tưởng và cảm nhận nơi người đọc. Lộc là chồi non. Lộc giắt đầy trên lưng gợi hình ảnh người lính ngụy trang
khi chiến đấu; Lộc trải dài
nương mạ gợi những mầm non
được sử dụng khi gieo trồng. Nhưng Lộcđồng
thời cũng có thể gợi tới hình ảnh đặc biệt của người lính trong giai đoạn mới
của tổ quốc từ chiến tranh chuyển sang hòa bình, từ chiến đấu chuyển sang sản
xuất; gợi tới thành quả mà sự nghiệp chiến đấu và lao động mang lại cho đất
nước, gợi tới cống hiến đặc biệt của người lính : cầm súng bảo vệ tổ quốc để
mang lại “Lộc” (những điều
hạnh phúc tốt đẹp, may mắn,…) cho cuộc đời.
-
Hai khổ thơ đều có những hình ảnh ẩn dụ. Mỗi hình ảnh có sắc thái riêng, có ý
nghĩa riêng và góp phần biểu hiện phong cách riêng của từng tác giả. Ví dụ như
hình ảnh ẩn dụ của Phạm Tiến Duật thì độc đáo, đặc sắc; còn của Thanh Hải thì
bình dị mà có ý nghĩa sâu xa.
Kết bài:
Hai đoạn thơ của hai
tác giả khác nhau, ra đời trong hai hoàn cảnh khác nhau nhưng đều sử dụng một
biện pháp tu từ rất quen thuộc của thơ ca : ẩn
dụ. Tuy nhiên, hình ảnh ẩn dụ
ở mỗi tác giả đều có những nét đẹp riêng, bản sắc riêng, phong cách riêng tạo
thành cái độc đáo, hấp dẫn của mỗi nhà thơ.
Hồ Kỳ Thuận – Hà Phương Minh
(Trung tâm luyện thi Vĩnh Viễn – TP.HCM)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét